Iron Man 3

2008 was een goed jaar voor liefhebbers van superheldenfilms. Niet alleen bracht Christopher Nolan zijn The Dark Knight uit in dat jaar, ook comic-gigant Marvel bereikte een mijlpaal in '08 door met Iron Man en The Incredible Hulk een start te maken met het eigen Marvel Cinematic Universe. Wat twee losse films leken te zijn, bleek met een post-credits verschijning van Samuel L. Jackson in Iron Man en een cameo van Robert Downey Jr's Tony Stark in The Incredible Hulk een samenhangende continuïteit te bevatten. Het zou de opmaat zijn naar The Avengers, dat vorig jaar uitkwam en alles deed wat de overige films in de serie beloofden.

Na The Avengers werd het echter tijd voor de volgende stap. Het Avengers-team is bekend en bijeengebracht, dus nu gaat Marvel de wereld verder uitbouwen en toewerken naar het nog niet definitief getitelde The Avengers 2. Ze noemen dit Phase Two, en de eerste stap hierin is de het derde deel in de Iron Man-serie.

Iron Man 3: Tony Stark en Iron Man armor

Iron Man 3 volgt, zoals verwacht, de continuïteit van de vorige Iron Man-films en The Avengers. Na het avontuur in New York is Tony Stark getraumatiseerd. Hij overleefde dat avontuur bijna niet en heeft nu last van slapeloosheid, en nachtmerries wanneer hij de slaap wel kan vatten. Als therapie brengt hij zijn tijd door in de hobbyruimte in zijn villa in Malibu. Hij sleutelt aan nieuwe pakken, speelt ermee, bedenkt nieuwe snufjes en heeft op die manier al een flinke verzameling nieuwe harnassen gebouwd; tussen The Avengers en Iron Man 3 hebben zo'n dertig pakken de revue gepasseerd.

In de tussentijd dient een nieuwe terroristische dreiging zich aan in de wereld. Een maniak die zich The Mandarin noemt pleegt aanslagen op steeds verschillende plaatsen en claimt deze vervolgens in videoboodschappen die hij uitzendt door het signaal van tv-zenders te kapen. Stark houdt zich er niet zo mee bezig, totdat goede vriend en ex-bodyguard Happy Hogan gewond raakt bij een aanslag.

Wat volgt is een verhaal dat een waardig opvolger is van The Avengers. Tony Stark is in zijn vierde film, zo claimden Marvel-producers in de aanloop naar de release, "teruggebracht naar de grot" die in de eerste film een belangrijk onderdeel van het verhaal was. Wat daarmee bedoeld werd, namelijk dat de film meer Tony Stark en minder Iron Man toont, is bijzonder goed geslaagd. Na een (overigens cinematisch spectaculaire) aanslag op Starks persoonlijke levenssituatie is hij afgesloten van zijn legioen aan Iron Man-harnassen, zijn hobbyruimte en zijn vrienden. Het is hier waar Lethal Weapon-schrijver Shane Black, die naast de regie medeverantwoordelijk is voor het scenario van Iron Man 3, zijn invloed laat merken. Hij toont Stark in een geïsoleerde situatie, inderdaad niet geheel vreemd voor wie zich de grot in Afghanistan nog herinnert, en brengt zowel mooie als grappige karaktermomenten uit Downey Jr. naar boven in een situatie die het genre buddy comedy sterk benadert.

Iron Man 3: Iron Man  en Iron Legion

Natuurlijk betekent dat niet dat de filmserie een ommekeer heeft gemaakt naar puur persoonlijk drama. Integendeel; naar goed voorbeeld van de eerdere delen in de serie is ook in Iron Man 3 de actie prima in orde. Stark ondervindt de nodige dreigingen in het verhaal, mede omdat hij die nogal letterlijk over zichzelf afroept, en krijgt een steving appeltje te schillen met The Mandarin. De eerdere films toonden, met de futuristische J.A.R.V.I.S. en zelfdenkende hulprobots, al een stand van technologie die onze tijd ver vooruit is, en Iron Man 3 borduurt hierop voort. Stark weet beter samen te werken met zijn digitale assistent, voelt de diverse onderdelen van zijn outfits beter aan en weet weer goed te onderstrepen waarom hij een genie wordt genoemd. Zijn eigen technologie is bovendien niet de enige in het verhaal: een belangrijk deel van de dreiging voor Stark is weggelegd voor genetische manipulatie van het menselijk lichaam en wat voor bizar effect dat heeft op de testpersonen. Hoewel deze technologie zelfs voor een wat futuristische setting (wat het Marvel Cinematic Universe toch wel is) een beetje aan de overdreven kant is, brengt dit een aantal mooie plaatjes en dito actie met zich mee.

Dit alles telt echter niet, zoals bij voorganger Iron Man 2, op tot een overload aan stoere actie waar Iron Man het tegenop moet nemen: het evenwicht tussen plot en actie voelt goed aan, de beide onderdelen ondersteunen elkaar op een prettige manier. Hoewel de finale, waarin Iron Man en James Rhodes' Iron Patriot worden bijgestaan door Starks "Iron Legion", het weer behoorlijk moet hebben van wellicht te veel vechtgeweld, is vooral een explosieve scène in de eerste helft van de film adembenemend door de inventieve manier waarop Tony Stark en Pepper Potts onder druk komen te staan.

Over de gehele linie weet Black het evenwicht tussen drama en actie goed te bewaren, en is een stoer moment meer dan alleen dat. Daarnaast is er voor Tony Stark persoonlijk weer voldoende te beleven en weet Black eenzelfde dosis humor toe te voegen als Joss Whedon aan The Avengers. Dit uit zich in de interactie tussen Downey Jr. en zijn medespelers, maar ook in de geheimzinnige achtergrond van The Mandarin, die niet is wat Marvel-puristen verwachten maar wel uitermate vermaakt en een slimme invalshoek toevoegt aan de klassieke bad guy. Dit alles telt op tot een mooie start van Phase Two van het Marvel Cinematic Universe die de bioscoopbezoeker tot na de aftiteling aan de stoel gebonden houdt.