FOK!focus: Onderschatte films

Films als The Godfather, Pulp Fiction, Citizen Kane, Shawshank Redemption, Se7en, Forrest Gump, American History kent een ieder die ook maar eens een film in zijn dvd-speler heeft gepropt onderhand wel. Dit zijn meestal films die veel te danken hebben aan mond-tot-mondreclame, hoge ratings op filmsites als IMDB, of door het veelvuldig binnenhalen van filmprijzen. Ze worden alom geroemd. Echter, tegenover elke populaire film liggen er minstens zoveel vergeten pareltjes te verzuipen. Films die minstens zo goed zijn, maar op een of andere manier minder worden gepromoot of gewoon pech hebben bij de release dankzij andere grote producties op datzelfde moment, of films die ergens, zonder dat iemand de reden ervan weet, op onverklaarbare wijze zijn ondergedompeld in de zee der tragische cinema.

Is het niet des te leuker om als cinefiel een film te kijken met een laag verwachtingspatroon, allengs beseffend dat je zojuist, geheel tegen de verwachtingen in, getuige bent geweest van meesterlijke cinema? 'Hoe kan deze film zo onbekend én goed zijn?', schiet er dan door je hoofd, terwijl je in volle euforie een indianendansje doet en je afgetakelde vriend/vriendin nog eens bestijgt. Wat is er mooier dan dat? Niets! Daarom bij dezen een lijst van films die het waard zijn om uit de zee der vergeten cinema gevist te worden. Let’s go!

Note: ‘Onderschat’ is een veelzijdig en ruim te interpreteren begrip. Ik leg het accent meer op de relatief onbekende films dan op films die alom bekend zijn, doch een lage rating hebben.


5: Pump Up the Volume (1990)


High School-films: er zijn er genoeg van. Sommige zijn extreem slecht (American Pie 1 t/m 1000), andere kunnen wel vermakelijk zijn (Dazed and Confused, Superbad), maar zelden zie je dat ze iets interessants over de gedachtegang van een adolescent te zeggen hebben dat verder reikt dan het stereotype beeld van een puber dat je doorgaans in dergelijke films krijgt voorgeschoteld. Gelukkig heb je dan nog Pump up The volume: een film met ballen, die, nog steeds actuele, sociale problemen aanpakt en de disfunctionaliteit blootstelt tussen enerzijds de relatie scholieren-docenten en anderzijds kinderen-ouders.

Volgens de film zijn deze blijkbaar niet in staat om elkaar te begrijpen en wordt er niet goed gecommuniceerd en geluisterd naar wat scholieren daadwerkelijk willen. Ook prestatiedruk is een groot issue. Dergelijke facetten brengt de film in verband met het hoge aantal zelfmoorden onder adolescenten. Geen zoete koffie. Maar de film relativeert zichzelf ook weer, dus er is genoeg te lachen. Een geweldige Christian Slater in de hoofdrol die dankzij zijn piratenzender de gehele school weet te raken met zijn filosofische mijmeringen en ze onbewust aanzet tot rebellie, met alle gevolgen van dien. Pump Up the Volume moet je gezien hebben. Iedereen weet.

4: The Swimmer (1968)

Deze film is wel zeer onbekend. Ik stuitte er toevalligerwijs op ergens in een ongure dvd-winkel en hij leek me wel aardig. De winkeleigenaar had hem ook nog nooit gezien, zo vertelde hij, maar het zou ongetwijfeld een goede film zijn. Zwemfilms zijn immers altijd goed. En ja, dat was hij zeker. Sterker nog: een waar meesterwerk. Ik vroeg me af waarom ik hier nog nooit van had gehoord. Het is een groot raadsel en ik ben er nog steeds niet uit. Feit is dat deze film letterlijk is ondergedompeld.

The Swimmer draait om een ogenschijnlijk rijke reclameman (Burt Lancaster) met wie we kennismaken in de tuin van een villa bij een paar vrienden. Hij vat het avontuurlijke plan op om vanaf daar alle zwembaden in de achtertuinen van andere villa’s mee te pikken, totdat hij thuis is. Daar komt hij telkens mensen uit zijn verleden tegen, waar de nodige incidenten uit voortvloeien. Het is een film die dieper gaat dan je in eerste instantie denkt. Het is een film over een man die de confrontatie met zijn verleden aangaat. Er wordt gehusseld met tijdspannes, dromen en werkelijkheid en de film is zeer metaforisch. Maar te veel vertellen zou afdoen aan de kijkervaring. Het einde zal je in ieder geval niet koud laten. Zwartgalliger dan dat krijg je het niet. Kijken deze film, ook al heb je waterangst.

3: Swingers (1996)

Voordat regisseur Doug Liman beroemd (lees: rijk) werd met films als “The Bourne Identity” en “Mr. & Mrs. Smith” had hij al een onderschatte klassieker op zijn naam staan, veel te weinig bekeken, maar vele malen beter dan de films die ik zojuist noemde. Mikes relatie is uit en hij heeft liefdesverdriet. Klinkt clichématig, is het ook. Ellenlange dagen zit hij aan de telefoon gekluisterd, in de hoop dat zijn ex hem zal bellen en hem terugneemt. Zijn vrienden sporen hem echter aan om weer back in the game te komen en zijn extravagante pickup moves in de strijd te gooien om zodanig andere mokkels te verschalken.

Klinkt als een vrij standaard script, maar daar moet de film het ook niet van hebben. Swingers zit vol met leuke referenties aan andere films, zowel in shots als dialogen en is doordrenkt met herkenbare, vermakelijke situaties. De film relativeert zichzelf en komt daardoor heel ontspannen over, met als gevolg dat de kijker de ganse speelduur triomfantelijk meegeniet van de strapatsen die onze helden ondervinden. En als je niet meegeniet, moet je oprotten. Een geweldige Vince Vaughn, goede muziek, geweldige dialogen en je leert nog wat over vrouwen versieren. Wat wil je nog meer? Kijken, verdomme!

2: Lenny (1974)

Soms word ik wel eens verdrietig als ik rasacteurs als Dustin Hoffman en Robert De Niro zie ‘floreren’ in een film als ‘Little Fockers’. Zoveel talent, in zoveel goede films gespeeld, maar dan toch nog smakeloze rollen uitkiezen. Waarom? Geld? Moe? Geen zin meer om je over te geven aan een goede rol? Ik begrijp het in ieder geval niet. Gelukkig is cinema tijdloos en kun je altijd teruggrijpen op de oude meesterwerken van je helden. Dit meesterwerk is echter jammerlijk in de vergetelheid geraakt. Een biografische film over het leven van de komediant Lenny Bruce, met een weergaloze (dat is nog een understatement) Hoffman in de hoofdrol.

De film is volledig gedraaid in zwart-wit, wat een authentieke sfeer meegeeft. Daarnaast overstijgt het welhaast elke biopic, omdat er nergens sprake is van romantisering; de ‘held’ wordt niet zozeer op een voetstuk geplaatst, wat veelal het geval is in de meer conventionele biopic. Lenny is een humoristisch alsook tragische film, met veel zwartgallige tintjes en moedeloosheid. Daarnaast heeft hij ook veel zinnige dingen te zeggen over fundamentele rechten als vrijheid van meningsuiting. Cinema die je gezien moet hebben, ook al heb je nog nooit van Lenny Bruce gehoord. Dit lijkt me een prima kennismaking.

1: Killer Joe  (2011)

Vrij recente film die zich hopelijk allengs bombardeert tot een tijdloze cultfilm. Waarschijnlijk wel; de laatste tijd wordt hij immers al iets meer bekeken. Godzijdank. Bij uitkomst was het echter een groot tranendal. Een budget van tien miljoen, doch een schrale boxofficeopbrengst dat nog niet eens een derde van dat bedrag compenseerde. De plot is vrij simpel: een ‘white trash’ familie schakelt de hulp in van een huurmoordenaar (Joe) om hun moeder te vermoorden voor verzekeringsgeld. De film lardeert zich met zwarte humor, absurde dialogen en zwakzinnige personages die (niet) goed tot hun recht komen. Daarbij heeft de film een onvoorspelbare verhaallijn, schetst het een ironische portrettering van een familie en een pessimistische visie op de mensheid. Kortom: gedoemd om in de vergetelheid te raken.

Matthew McConaughey in een glansrol als “Joe”, voordat hij officiële erkenning kreeg van het grote publiek en critici dankzij “Dallas Buyers Club” en zijn geweldige rol in de serie “True Detective”. Daarin speelde hij al een excentrieke rol, maar in Killer Joe is hij minstens zo gestoord. Hij speelt een moeilijk te peilen psychopaat c.q. rechercheur c.q. huurmoordenaar. Van alle markten thuis dus. Geweldig. Het feit dat zijn personage van geen kant spoort en er allerlei rare gedachtegangen op nahoudt, maakt hem bijzonder. Een originele film in een tijdperk waar voorspelbaarheid in films hoogtij viert. Het mystieke wordt goed in stand gehouden. Elke filmfan moet deze meepikken, al is het maar omdat je ingenieuze dingen leert over de veelzijdige functies van een kippenpoot.